کتواسیدوز دیابتی را میتوان یکی از عوارض جدی این بیماری معرفی کرد. که علی‌رقم شایع بودن در بین افراد مبتلا به دیابت نوع ۱، در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز دیده میشود. این مسئله به دلیل اختلال در تولید انسولین و عدم تجزیه مناسب مواد قندی ایجاد میشود. در ادامه این محتوا بیشتر با علائم اولیه کتواسیدوز و نحوه مدیریت آن آشنا خواهید شد.
آنچه در این مقاله میخوانید ...
کتواسیدوز دیابتی چیست؟
مواد قندی به عنوان بخش مهمی از فرایند سوخت و ساز بدن وظیفه تامین انرژی را برعهده دارند. ترشح انسولین در این بین باعث تجزیه بافت قند و آماده سازی آن برای سوخت و ساز میکند. درصورتی که بدن قادر به ساخت مقدار کافی از انسولین نباشد، اسید کتون با تجمع در خون فرد را دچار مشکلی به نام کتواسیدوز میکند.
این مسئله غالبا برای افراد مبتلا به دیابت ایجاد میشود. خوشبختانه با انجام برخی از دستورالعمل‌ها و رعایت توصیه‌های پزشکی در این زمینه میتوان به راحتی از وقوع آن پیشگیری کرد.
علت کتواسیدوز دیابتی
همانطور که اشاره کردیم علت اصلی کتواسیدوز پایین بودن ترشح انسولین و اثرات بالا بودن میزان قند خون در دراز مدت است. شایع‌ترین دلایل این مشکل عبارتند از:
ابتلا به بیماری: ترشح هومون‌هایی همانند آدرنالین و کورتیزول باعث کاهش اثرگذاری انسولین در بدن میشوند. برخی از بیماری‌ها همچون بیماری‌های عفونی، پنومونی و عفونت مجاری ادراری نیز میتوانند با تشدید ترشح این مواد در بدن، باعت اخلال در فعالیت انسولین و کتواسیدوز دیابتی شوند.
مشکلات درمانی با انسولین:
استفاده نادرست از انسولین و عدم پیروی از دستور پزشک برای مصرف دارو میتواند از علت کتواسیدوز دیابتی در افراد باشد.
علائم و نشانه‌های کتواسیدوز
باید به این مسئله اشاره کرد که کتواسیدوز به مرور زمان ایجاد میشود و نتیجه رفتار بلند مدت فرد در مواجه با دیابت است. اما ممکن است این مسئله به طور ناگهانی و حتی در عرض ۲۴ بروز پیدا کند و نشانه‌های آن برای شخص پدیدار شود. برای برخی افراد این علائم همانند نشانه‌های اولیه دیابت است؛ اما نکته مهم تشخیص درست و انجام اقدام مناسب میباشد. برخی از این موارد از جمله موارد زیر است:
- احساس عطش و تشنگی
- گیجی
- داشتن نفس با بوی میوه
- معده درد
- ضعف و احساس خستگی
- ادرار بیش از حد معمول
از دیگر علائم شاخص‌تر کتواسیدوز دیابتی از جمله موارد زیر است:
- سفتی و درد عضلات
- سردرد
- خشکی دهان و پوست بدن
- برافروخته شدن صورت
- حالت تهوع
- تنگی نفس
تشخیص دقیق‌تر دیابت از طریق آزمایش خون آزمایشگاهی یا تست قند خون خانگی امکان پذیر است. برخی اوقات نشانه‌های کتواسیدوز در افرادی که مبتلا به دیابت تشخیص داده نشده هستند نیز دیده میشود. به همین دلیل است که هر کس باید در زمینه علائم و شرایط بدنی خود آگاه و هوشیار باشد.
چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر احساس بیماری می‌کنید و به علائم خود مشکوک شده‌اید لازم است تا قند خون خودتان را به طور مداوم بررسی نمایید و تست کتون ادرا بدهید. کیت‌های تست کتون را میتوان از طریق داروخانه‌ها تهیه و استفاده کرد. اما در ادامه به برخی از مشخصاتی اشاره میکنیم که در صورت بروز آنها بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید و برای درمان و بررسی‌های بیشتر اقدام نمایید
- سطح قند خون در طی چندین آزمایش بالاتر از ۳۰۰ میلی گرم در سی لیتر است.
- در صورتی که بر اساس آزمایشات در ادرار خود کتون دارید.
- اگر علائم زیادی از کتواسیدوز همچون معده درد، استفراغ، تکرر ادرار،ضعف و خستگی، حالت تهوع و تنگی نفس دارید.
به خاطر داشته باشید که کتواسیدوز خطرناک است بنابراین باید حتما اقدام به درمان و پیگیری آن نمایید.
روش‌های پیشگیری از کتواسیدوز دیابتی
خوشبختانه روش‌های بسیاری برای پیشگیری از کتواسیدوز و دیگر عوارض دیابت وجود دارد که به آنها خواهیم پرداخت:
مدیریت تغذیه:
این مورد مهم‌ترین نکته درباره کنترل و مدیریت دیابت میباشد. به همین جهت ما در محتواهای لیست غذاهای مناسب دیابت بارداری، برنامه رژیم غذایی بیماران انسولینی و لیست صبحانه برای دیابتی ها با ۶ وعده سالم و سریع به طور کامل به تغذیه افراد مبتلا به دیابت پرداخته‌ایم. تغذیه سالم یکی از مهم‌ترین نکات در زندگی روزمره افراد دیابتی است بنابراین لازم است تا به غذاها و میان وعده‌ها متناسب با شرایط جسمانی دقت شود.
بررسی سطح قند خون:
کنترل مستمر سطح قند به افراد کمک میکند تا مدیریت دقیق‌تری بر شرایط بدنی خود داشته باشند. ممکن است افراد بنا به شرایط جسمی روزانه نیاز به ۳ تا ۴ تست قند خون داشته باشند. با نگه داشتن سطح گلوکز خون در محدوده ایمن میتوانید اطمینان خاطر بیشتری از روند درمانتان داشته باشید. ضمن اینکه با ثبت دقیق این میزان میتوانید برنامه و دوزهای دقیق‌تر دارویی را از پزشک خود دریافت نمایید.
تزریق دوز انسولین مورد نیاز بدن:
میزان دوزهای قابل تزریق برای هر فرد بر اساس سبک زندگی و شرایط جسمانی متفاوت خواهد بود بنابراین لازم است تا برای اطلاع از دوز دارویی متناسب با شرایطتان به صورت دوره‌ای به پزشک مراجعه کنید. از تغییر خودسرانه مقدار مصرف دارو پرهیز کنید و هرگونه تغییر را با دستور و مشورت پزشک اعمال نمایید.
اندازه گیری میزان کتون:
برای پیشگیری از کتواسیدوز دیابتی بررسی کتون نقش مهمی دارد. در نتیجه شما میتوانید با تهیه کیت‌های تشخیص کتون آزمایشگاهی اقدام به اندازه‌گیری میزان کتون ادرار خوئ نمایید. در صورتی که این میزان از حد معمومل بالاتر باشد لازم است تا به پزشک مراجعه نمایید و یا حتی فورا با اورژانس تماس بگیرید.
کلام آخر
در نهایت میتوان دقت به دوزهای صحیح مصرف داروها و انسولین را در کنترل کتواسیدوز دیابتی مهم دانست. افرادی که دارای سابقه‌های بیماری خاص یا دیابت نوع ۱ هستند باید کتواسیدوز و علائم آن را جدی‌تر بگیرند و نسبت به علائم آن هوشیار باشند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این مشکل و دریافت روش‌های درمانی مناسب حتما به پزشک مراجعه نمایید.
ممنونیم که تا انتهای این محتوا همراه ما بودید. لطفا نظرات تجربیاتتان رو درباره کتواسیدوز دیابتی با ما به اشتراک بگذارید.
پیشنهاد میکنم از بخش تجهیزات پزشکی و کنترل دیابت سایت ما بازدید نمایید و سایر محتواها را از بخش مقالات و تازه‌های پزشکی پیگیری نمایید.
لیست منابع:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diabetic-ketoacidosis/symptoms-causes/syc-20371551
https://www.cdc.gov/diabetes/basics/diabetic-ketoacidosis.html
