نوروپاتی دیابتی یکی از اختلالات بر اثر دیابت میباشد. در این شرایط فرد مبتلا به دیابت دچار آسیب‌های عصبی ناشی از قند خون بالا میشود و این مسئله میتواند از طریق اعصاب به سراسر بدن منتقل شود. نروپاتی عصبی اغلب قسمت‌هایی همچون پاها و اعصاب آن را تحت تاثیر قرار میدهد.
اگرچه اعصاب محیطی، بخش‌هایی از دیواره رگ‌ها، دستان و اعصاب نیز تحت تاثیر این عارضه قرار میگیرند؛ آسیب به پاها از مهم‌ترین علائم نوروپاتی دیابتی میباشد. در ادامه این محتوا، بیشتر به این مسئله خواهیم پرداخت و روش‌های کنترل و پیشگیری را معرفی می‌کنیم.
آنچه در این مقاله میخوانید ...
نوروپاتی دیابتی چیست؟
نوروپاتی دیابتی یکی از عوارض جدی دیابت نوع ۱ و ۲ محسوب میشود؛ که بر اساس شرایط بدنی و درمان، ۵۰ درصد این بیماران را به مرور زمان تحت تاثیر قرار میدهد. در این عارضه بسته به شدن آسیب رسیدن به اعصاب علائم نوروپاتی دیابتی شامل بی حسی، آسیب به سیستم گوارش، دستگاه ادراری، قلبی عروقی، خونی و همچنین احساس درد در دست یا پاها خواهد بود. نوروپاتی میتواند خفیف و یا شدید باشد، بنابراین مراحل مختلف این آسیب شامل مسائل گوناگونی است.
این عارضه به مرور زمان ایجاد میشود. متاسفانه هیچ نوع درمان قطعی برای آن وجود ندارد اما میتوان با اصلاح سبک زندگی و مدیریت بیماری دیابت آن را کنترل کرد و عوارض آن را به تعویق انداخت.
علائم نوروپاتی دیابتی
به طور کلی علائم نوروپاتی بر اساس نوع تحت تاثیر قرار گرفتن اعصاب و درجه وخامت آن نمود پیدا میکنند. این مشخصات به صورت تدریجی خودشان را نشان میدهند. از جمله رایج‌ترین نشانه‌های آن موارد زیر میباشد:
- احساس درد و سوزش در کف پاها
- داغ شدن پا
- بی حسی و ضعف
- عدم احساس اجسام در زیر پا
- ضعف عضله‌ها
- سرگیجه و به هم خوردن تعادل در زمان نشستن یا ایستادن
- زخم شدن پا و دیر خوب شدن آنها
- از دست دادن لامسه
- حالت تهوع، سوء هاضمه یا استفراغ
- مشکلات بینایی همانند دوبینی
- افزایش ضربان قلب
اغلب کسانی که دچار دیابت پیشرفته و نوراپاتی میشوند علائم خودشان را اینگونه میگویند که کف پای آنها احساس عجیبی دارد مثل زمانی که جوراب پوشیده‌اند گاها گزگز را تجربه میکنند یا حسی مثل فرو رفتن خنجر یا سوزن در کف پاهایشان را دارند. برخی هم به طور کلی چیزی را از طریق عصب‌های پا متوجه نمیشوند و لامسه آن قسمت را از دست میدهند. برخی بیماران به تماس پارچه یا اشیا به پا حساس میشوند و این مسئله را اذیت کننده میدانند.
انواع مختلف نوروپاتی در افراد دیابتی
نوروپاتی به توصیف انواع مختلفی از اختلالات عصب گفته میشود. از آنجایی که این مشکل میتواند برای بخش و قسمت‌های مختلفی از بدن به شیوه‌های متفاوتی اتفاق بیوفتد، آن را در چهار دسته توصیف کرده‌ایم:
۱. نوروپاتی محیطی
شایع‌ترین نوع نوروپاتی در افراد دیابتی از نوع محیطی میباشد. در این نوع اغلب پاها دچار عوارض میشوند اما در برخی موارد نیز بازوها یا دست نیز درگیر میشود. علائم این مشکل میتواند در افراد متفاوت باشد و از شدید تا خفیف درجه بندی شود. برخی از علائم نوروپاتی دیابتی از نوع دیابتی شامل موارد زیر است:
- بی حسی
- احساس سوزن سوزن شدن یا سوزش
- حساسیت شدید به لمس
- عدم حساسیت به دمای سرد یا گرم
- از دست دادن تعادل و هماهنگی اعضا
- ضعف عضلانی
بیشتر این علائم در زمان شب برای افراد ایجاد میشود. در صورت ابتلا به این مشکل ممکن است که زخم شدن پاهایتان را تشخیص ندهید. در اثر این مسئله گردنش خون ضعیف شده و بهبود زخم‌ها را به تعویق می‌اندازد بنابراین باید به شدن مراقب درمان و عدم عفونت آنها بود.
۲. نوروپاتی اتونومیک
دومین نوع رایج از مشکلات نوروپاتی، اتونوم است. سیستم عصبی خود مختار یا اتونوم، دیگر سیستم‌های بدن را فعال میکند. بسیاری از ماهیچه‌ها و اندام‌ها همچون دستگاه گوارش، غدد تعریق، سیستم قلبی عروقی و مثانه از همین طریق کنترل میشود.
بنابراین این نوع از نوروپاتی دیابتی آسیب‌هایی همچون اسهال، مشکل بلع، یبوست، تاخیر هضم غذا و سایر علائم موجود در هیپوگلیسمی را درپی دارد.
۳. نوروپاتی پروگزیمال
نوروپاتی پروگزیمال در بیماران دیابتی بسیار نادر است. این مشکل اغلب در افراد بالای ۵۰ سال و مبتلا به دیابت نوع ۲ ظاهر میشود و بیشتر در مردان دیده میشود. افراد مبتلا به این نوع از نوروپاتی در باسن یا ران درد ناگهانی و شدیدی را تجربه میکنند. ضعف عضلانی یا اختلال در ایستادن و همچنین آمیوتروفی دیابتی بدن فرد را تحت تاثیر قرار میدهد. این مسئله ممکن است به مرور بدون درمان خاصی بهبود پیدا کند.
۴. نوروپاتی کانونی
نوروپاتی کانونی یا مونو نوروپاتی در زمانی رخ میدهد که یک عصب یا گروهی از اعصاب آسیب ببینند و باعث ایجاد ضعف در آن ناحیه شوند. ایم مسئله معمولا شامل دست، سر، پا یا بالاتنه به صورت ناگهانی اتفاق میوفتند و با درد همراه است. این نوع از نورپاتی نیز همانند نمونه پروپگزمال در چندین هفته یا ماه از بین میرود و آسیب ماندگاری نخواهد داشت.
ناتوانی در تمرکز، فلج بلع، درد در برخی ناحیه‌ها، ناتوانی در تمرکز و دوبینی برخی از علائم نوروپاتی دیابتی است.
دلایل ایجاد نروپاتی دیابتی
همانطور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم نوروپاتی دیابتی به دلیل بالا بودن سطح قند خون در مدت زمان طولانی و به مرور ایجاد میشود. علاوه بر آن برخی دلایل دیگر نیز در ایجاد این مشکل اثرگذار هستند:
- کلسترول بالا و آسیب رسیدن به رگ‌ها خونی
- مصرف سیگار و سایر دخانیات
- نوشیدن بیش از حد الکل
- آسیب‌های مکانیکی همانند سندرم تونل کارپال
- کمبود ویتامین B12
نحوه پیشگیری از نوروپاتی در افراد دیابتی
اگر بتوانید با هوشیاری دیابت خود را کنترل کنید، احتمال زیادی وجود دارد که به نوروپاتی مبتلا نشوید. برای اینکار لازم است تا سبک زندگیتان را با این بیماری و مراقبت‌های مخصوص آن منطبق کنید. رعایت موارد زیر میتواند نقش کلیدی در پیشگیری از این مشکل داشته باشد:
- نظارت مداوم سطح قند خون
- مصرف داروها طبق تجویز پزشک
- مدیریت رژیم غذایی
- داشتن فعالیت بدنی
- توجه به چکاپ‌های دوره‌ای توسط پزشک
در صورتی که دچار علائم نوروپاتی دیابتی شدید لازم است تا به پزشک مراجعه کنید و با انجام معاینات و عایت توصیه‌های پزشکی برای کاهش روند پیشرفت آن و مراقبت‌های لازم اقدام کنید.
کلام آخر
در این محتوا سعی کردیم با معرفی انواع و علائم نوروپاتی دیابتی به شما برای پیشگیری از این مشکل کمک کنیم. به خاطر داشته باشید که داشتن تغذیه مناسب، فعالیت فیزیکی و پیروی از توصیه پزشکان مهم‌ترین اصل در کنترل دیابت است.
امیدوارم از این مقاله استفاده برده باشید. لطفا نظرات و تجربیاتتان را دراینباره با ما به اشتراک بگذارید. پیشنهاد میکنم از بخش تجهیزات پزشکی و کنترل دیابت سایت ما بازدید نمایید و سایر محتواها را از بخش مقالات و تازه‌های پزشکی پیگیری نمایید.
منابع:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diabetic-neuropathy/symptoms-causes/syc-20371580
https://www.healthline.com/health/type-2-diabetes/diabetic-neuropathy#diagnosis
