آموزش طرز استفاده از دستگاه قند خون یکی از مهم‌ترین مباحث برای افراد مبتلا به دیابت و اطرافیان آنها است. زیر بررسی و چکاپ مداوم میزان قند خون در مدیریت بهتر این بیماری و به تعادل رساندن قند خون موثر است. در حال حاضر اندازه گیری قند خون با دستگاه گلوکومتر یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای سنجش میزان گلوکز خون است.
تغذیه، مصرف داروها، بررسی قند خون و توجه به ورزش و فعالیت بدنی برای افراد دیابتی از جمله مواردی است که در حفظ سلامت آنها تاثیرگذار است. بنابراین در این مقاله سعی کرده‌ایم تا با معرفی روش‌های استفاده از دستگاه قند خون و راهکارهای اندازه‌گیری گلوکز به شما کمک کنیم و نکات مفیدی را به اشتراک بگذاریم.
آنچه در این مقاله میخوانید ...
گلوگومتر یا دستگاه قند خون چیست؟
گلوکومتر یا دستگاه تست قند خون وسیله قابل حمل کوچکی است که به شما این امکان را میدهد تا سطح قند خون را به صورت خانگی بررسی نمایید. برای استفاده از این دستگاه نیاز به ابزارهای دیگری همچون قلم لانست و نوار تست قند خون است. دستگاه گلوکومتر میتواند با وارد کردن اطلاعات یک قطره خون از طریق نوارهای مخصوص، میزان قند خون را در عرض چند ثانیه اعلام کند.
اندازه گیری قند خون با دستگاه گلوکومتر نه‌تنها برای افراد مبتلا به دیابت بلکه برای افراد عادی، مراکز درمانی و پزشکی نیز کاربردهای بسیاری دارد و میتوانداطلاعات مفیدی را در اختیار قرار دهد.
طرز استفاده از دستگاه قند خون مرحله به مرحله
برای یادگیری ساده‌تر طرز استفاده از دستگاه قند خون مراحل آن را برای شما به طور کامل توضیح خواهیم داد. چند بار استفاده از این دستگاه میتواند به شما تسلط کامل برای خونگیری و تست آن را بدهد.
۱. مراحل پیش از انجام تست
اولین قدم برای جلوگیری از سرایت بیماری‌های واگیردار شستن دست‌ها است. بخصوص اگر در بیرون از منزل هستید و قصد دارید در طی انجام فعالیت‌های روزانه قند خون را اندازه‌گیری کنید توصیه میشود که ابتدا دست‌هایتان را بشویید تا مانع آلوده شدن خون شوید.
همچنین در ادامه میتوانید در صورت احساس نیاز محل خونگیری را نیز با آب و صابون بشویید یا با استفاده از الکل ضدعفونی کنید. انجام این مراحل در قبل از شروع تست کمک میکند تا از بروز عفونت جلوگیری شود و عوامل تاثیرگذار در اختلال نتیجه از بین برود. در ادامه لازم است تا دست‌ها را به خوبی خشک کنید تا رطوبت از بین برود.
۲. خونگیری و آزمایش
در این زمان لازم است تا فرآیند آزمایش را تکمیل کنید.
- در ابتدا گلوکومتر را روشن کنید.
- از یک قلم لانست برای گرفتن خون استفاده کنید. نوک یکی از انگشتان میتواند یکی از قسمت‌هایی باشد که درد کمتری نسبت به سایر مناطق دارد اما درصورت توصیه میتوانید خونگیری را از سایر قسمت‌ها همچون بالای بازو، ران و… نیز انجام دهید.
- پس از مقداری سوراخ کردن نوک انگشت، محل را کمی فشار دهید تا قطره‌ای خون خارج شود. توجه کنید که مقدار آن به قدر کافی باشد. (مقدار خون مورد نیاز چندان هم زیاد نیست تنها در حد یک قطره کافی است.)
- قطره را به قسمت مشخص شده بر روی نوار تست قند خون منتقل کنید. و دست خود را بشویید و تمیز کنید تا خونریزی متوقف شود.
- نوار را داخل دستگاه گلوکومتر وارد کنید تا نتیچه را اعلام کند.
نکته: در صورتی که برای دریافت خون مشکل دارید میتوانید دستانتان را با مالیدن دستان به یکدیگر گرم کنید تا جریان خون افزایش پیدا کند. اگر پوست نوک انگشتان فرد ضخیم باشد بهتر است از درجه‌های شدت بالاتر قلم لانست استفاده نماید تا به خوبی خونگیری انجام شود.
توجه داشته باشید که در اندازه گیری قند خون با دستگاه گلوکومتر، لانست و نوار تست قند خون باید به صورت یکبار مصرف استفاده شوند.
۳. بررسی نتیجه
شما میتوانید پس از اندازه گیری قند خون با دستگاه گلوکومتر، با ثبت و بررسی نتایج در طول روز و ارائه آن به پزشک به بررسی دقیق‌تر و تجویز داروهای مناسب با شرایطتان کمک کنید. پس از تکمیل فرایند تست و آزمایش نوبت به آن میرسد که بدانید سطح گلوکز خون شما در حد نرمال است یا خیر؟ به همین منظور در جدول زیر به طور کامل برای شما محدود‌های قند خون را توضیح داده‌ایم تا با توجه به آنها اقدامات مناسب را انجام دهید.
| سطح قند خون بر حسب واحد میلی گرم بر دسی لیتر | مقدار خطر و اقدامات لازم به انجام |
| ۵۰ یا کمتر | به طور خطرناکی پایین نیاز به اقدامات پزشکی |
| ۹۰ تا ۷۰ | قند خون خیلی پایین لازم است تا فرد مواد قندی بیشتری مصرف کند یا به درمانگاه مراجعه نماید |
| ۹۰ تا ۱۲۰ | حدوده طبیعی و حد نرمال یک فرد سالم |
| ۱۲۰ تا ۱۶۰ | مقدار متوسط برای یک فرد دیابتی درصورتی که مبتلا به دیابت نیستید، به پزشک مراجعه کنید |
| ۱۶۰ تا ۲۴۰ | مقدار خیلی زیاد! تلاش کنید با تزریق انسولین یا مصرف دارو قند خون را کاهش دهید. |
| ۲۴۰ تا ۳۰۰ | بسیار بالا حتما ضمن انجام اقدامات لازم به پزشک مراجعه نمایید |
| بیشتر از ۳۰۰ | برای انجام فوریت‌های پزشکی حتما از کمک پزشکان استفاده شود |
در صورتی که قند خون فرد به شدت کم یا زیاد باشد ممکن است دچار کمی دیابتی یا قندی شود. بنابراین شناخت محدوده امن و خطرناک اهمیت پیدا میکند.
نکات انتخاب دستگاه مناسب برای اندازه‌گیری قند خون
شناخت دستگاه تست قند خون مناسب یکی از مهم‌ترین مسائل در اندازه‌گیری دقیق و درست گلوکز خون است. اولین نکته مهم که حتما باید به آن توجه داشته داشته باشید سازگاری دستگاه تست قند خون با نوارهای آن است. لزوما همه نوارهای تست قند خون در داروخانه با دستگاه شما سازگاری ندارند و مهم آن است که این دو جز به خوبی با یکدیگر کار کنند. بنابراین توصیه میشود که معمولا هر دو بخش نوار و دستگاه تست را از یک برند معتبر تهیه کنید.
همچنین بر اساس شرایط حال حاضر لازم است که حتما توجه داشته باشید که نوارهای مناسب با دستگاه شما حتما در بازار موجود باشد و دسترسی مناسبی برای خرید و تهیه آن داشته باشید.
اگر مبتدی هستید در زمان قند از خرید به نحوه استفاده از دستگاه توجه کنید و سعی کنید دستگاهی را خریداری کنید که علاوه بر دقت کافی سهولت مناسبی در استفاده داشته باشد.
آیا خون به طور مناسب به منتقل میشود؟ چه مقدار خون برای تعیین قند خون در این دستگاه مورد نیاز است؟ چه قابلیت‌های ویژه‌ای دارد و چه امکاناتی را دراختیار شما قرار میدهد؟ آیا اعداد به صورت واضح و درست بر روی دستگاه نمایش داده میشود؟ اینها همه سوالاتی هستند که شما باید در زمان خرید یک دستگاه تست قند خون مناسب از خودتان بپرسید.
امکان ذخیره و بازیابی اطلاعات نیز از جمله مواردی است که باید به آن توجه داشته باشید. این قابلیت میتواند به شما در بررسی و تحلیل سیر تغییرات میزان قند خون کمک کننده باشد. زیرا با اندازه گیری قند خون با دستگاه گلوکومتر دارای این قابلیت، میتوانید نتایج را بر اساس تاریخ و ساعت مشاهده و پیگیری کنید.
چه زمانی اندازه گیری قند خون با دستگاه گلوکومتر لازم است؟
به طور کلی اگر مبتلا به دیابت هستید پزشک بر اساس شرایط بدنی شما تجویز میکند که در چه زمان‌هایی و در چند نوبت نیاز به تست قند خون میباشد. این دستورالعمل‌ها میتواند تا حدودی برای هر فرد متفاوت باشد اما در اینجا به چند نکته اشاره خواهیم کرد:
افراد مبتلا به دیابت نوع ۱:
در افراد مبتلا به دیابت نوع یک که قالبا به صورت موروثی از سنین کم ایجاد میشود،پانکراس قادر به ساخت انسولین نمیباشد و فرد باید به طور منظم میزان قند خون را بررسی و اقدام به مصرف انسولین نماید. فرد مبتلا به یدبات نوع ۱ ممکن است در روز ۴ تا ۱۴ مرتبه قند خون را آزمایش کند. این دفعات میتواند در موقعیت‌های زیر باشد:
- قبل از غذا یا میان وعده
- قبل و بعد از ورزش
- پیش از خواب
- گاها در طول شب
در مواقع خاص یا شرایط مریضی ممکن است این دفعات افزایش پیدا کند.
افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ و دیابت بارداری:
در این نوع از دیابت در بدن انسولین تولید میشود اما مقدار آن کافی، یا استفاده از آن به صورت اثرگذار نیست. این افراد ممکن است به طور روزانه نیاز به دو تا چهار مرتبه تست داشته باشند که تعداد آن در شرایط خاص قابل افزایش است. در این مواقع افراد میتوانند قند خون را بررسی کنند:
- اول صبح و قبل از خواب
- پیش از هر وعده غذایی و قبل از خواب
- ۲ ساعت قبل از هر وعده غذایی و پیش از خواب
طرز استفاده از دستگاه قند خون برای کودکان
کودکان مبتلا به دیابت نوع یک نیز لازم است تا به طور مداوم قند خون را مورد بررسی قرار دهند. بنابراین لازم است تا آنها نیز طرز استفاده از دستگاه قند خون را یاد بگیرند و تا مرحله‌ای از سن پدر و مادر این وظیفه را به عده بگیرند. این مسئله ممکن است در کودکان حتی بیشتر از بزرگسالان اهمیت پیدا کند. به همین منظور به چند نکته در خصوص اندازه گیری قند خون با دستگاه گلوکومتر برای کودکان اشاره خواهیم کرد.
- کودک را با فرآیند آزمایش و بررسی قند خون آشنا کنید
- به آنها درباره آنچه درحال رخ دادن است توضیح دهید
- درک آنها را از طرز استفاده از دستگاه قند خون، مصرف داروها، ورزش‌های مناسب و نکات تغذیه‌ای بالا ببرید
محدوده ایده آل قند خون در کودکان میتواند با افراد بالغ متفاوت باشد بنابراین باید بر اساس سن این نکته را از پزشک خود بپرسید. در صورتی که کودک دچار سایر بیماری‌ها همچون هیپوگلیسمی یا اپیزودهای قند خون پایین باشد، نیاز به تست قند خون در نیمه شب نیز میباشد.
اندازه گیری قند خون با دستگاه گلوکومتر برای کودکان بعد از چند بار استفاده کار چندان سختی نخواهد بود. در نتیجه با صلاح دید والدین این وظیفه میتواند به خود او واگذار شود تا بتواند به طور مستقل این مسئله را مدیریت نماید.
کلام آخر
در این محتوا سعی کردیم علاوه بر آموزش طرز استفاده از دستگاه قند خون به تمامی نکات مهم اشاره کنیم و اطلاعات مفیدری را با شما به استراک بگذاریم. شما میتوانید تمامی لوازم مورد نیاز افراد مبتلا به دیابت را از طریق بخش تجهیزات پزشکی و کنترل دیابت تهیه نمایید.
ممنون که تا انتها همراه ما بودید. لطفا نظرات و تجربیاتتان را درباره نکات و طرز استفاده از دستگاه قند خون با ما به اشتراک بگذارید. پیشنهاد میکنم از بخش تجهیزات پزشکی و کنترل دیابت سایت ما بازدید نمایید و سایر محتواها را از بخش مقالات و تازه‌های پزشکی پیگیری نمایید.
لیست منابع:
https://www.verywellhealth.com/how-to-use-a-glucometer-1087304
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diabetes/in-depth/blood-glucose-meter/art-20046335
