مشکل اضطراب کودکان در مدرسه یکی از مسائل جدی در روحیه آنان است که میتواند در هر سنی تجربه شود. بنابراین یکی از مهم‌ترین وظایف والدین و مسئولین فضای آموزشی، شناخت راهکارهای درمان استرس کودکان در مدرسه است. عوامل بسیاری از جمله نمرات، تکالیف، دروس، ارتباط با سایر دانش آموزان و معلمان، میتواند بر روح و ذهن دانش آموزان در مقاطع مختلف تاثیرگذار باشد. در این محتوا به بررسی چندین نکته بسیار مهم برای کنترل و مدیریت این استرس خواهیم پرداخت.
آنچه در این مقاله میخوانید ...
تاثیرات استرس بر دانش آموزان چیست؟
بر اساس تحقیقات، مقدار کمی از احساس استرس همیشه آسیب زننده نیست. این مسئله میتواند دانش آموزان را به تلاش بیشتر و یادگیری تشویق کند و باعث شود تا در موقعیت‌های پرفشار عملکرد بهتری داشته باشند. اما نکته اصلی اینجاست که در برخی از مراکز آموزشی و بعضی گروه‌های سنی، دانش آموزان با فشار و استرس بیش از حد مواجه میشود که بسیار مخرب و اذیت کننده است.
اضطراب بیش از حد قدرت تمرکز، یادگیری و کسب نمرات را تحت شعاع قرار میدهد و گاها باعث بوجود آمدن احساس ناامنی در فضای مدرسه میشود. کاهش اعتماد به نفس و عوارض روحی و جسمی نیز میتواند از دیگر اثرات آن باشد. بنابراین امروزه توصیه میشود که تمامی افراد مرتبط با دانش آموزان و حتی خود آنها، نحوه درمان استرس کودکان در مدرسه را بیاموزند.
درمان استرس کودکان در مدرسه
حقیقت این است که فرزند شما نمی‌تواند همیشه استرس را به طور کامل مدیریت کند؛ اما آنچه واضح است این است که با یادگیری اصول کنترل اضطراب کودکان در مدرسه، میتوان تا حدودی این مسئله را کمرنگ کرد. بنابراین موثرترین گام این است که به فرزندتان یاد بدهید چگونه و از چه راه‌هایی میتواند اضطرابش را کنترل کند. به این ترتیب علاوه بر بهبود سطح یادگیری، اعتماد به نفس و شادی دانش آموز نیز افزایش پیدا میکند. در ادامه این بخش به معرفی برخی از روش‌های از بین بردن اضطراب کودکان در مدرسه خواهیم پرداخت.
۱. عوامل استرس‌زا را پیدا کنید
اگر شما بتوانید با صحبت کردن دلیل بروز استرس و نگرانی را متوجه شوید، یک گام به جلو برداشته‌اید. آیا نمرات، درس‌ها یا تکالیف خاصی استرس را بوجود آورده‌اند؟ پس از شناخت علت، مشکل اصلی را میتوان ساده‌تر رفع نمود. مهم‌ترین وظیفه شما به عنوان والدین یا معلم آن است که از بچه‌ها حمایت و پشتیبانی کنید.
۲. وظایف را اولویت‌بندی کنید
اگر فرزند شما بین کارهای مدرسه و کلاس‌های فوق برنامه بیرون مسئولیت‌های زیادی را برعهده دارد، بهتر است آنها را به ترتیب اهمیت رتبه بندی کنید و فعالیت‌ها را نظم دهید. برنامه هفتگی یا روزانه میتواند موجب مدیریت زمان شود. بدون ترتیب با سامان دادن برنامه‌های فوق برنامه و سایر کلاس‌ها همچون کلاس زبان یا ورزش، میتوان تمرکز بیشتری داشت.
۳. تشویق و حمایت کنید
نکته مهم در مورد درمان استرس کودکان در مدرسه، آن است که از آنها حمایت کنید و نقش حامی داشته باشید. به طور مثال با علاقه نشان دادن به مسائلی که کودک در محیط مدرسه یاد میگیرد یا تهیه لازم مورد نیاز، میتوانید خودتان را علاقه‌مند به فعالیت‌ها و اتفاقات رخ داده در محیط آموزشی نشان دهید و با آنها به گفتگو بپردازید.
توجه کردن به دستاوردهای تحصیلی بسیار حائز اهمیت است. برای همین در صورتی که فرزند یا دانش آموز شما فوق به کسب نمره خوب و یا انجام فعالیت خاصی شده است، میتوانید با اهمیت دادن به آن و تشویق کردن احساس خوش حالی و انگیزه بوجود بیاورید. در صورت کسب دستاور‌های شاخص میتوانید برای آنها هدیه‌ای تهیه کنید و یا یک برنامه تفریحی ترتیب دهید.
۴. از حجم برنامه‌ها کم کنید
داشتن یک برنامه منظم و روتین به بزرگسالان و کودکان کمک میکند تا تمرکز دقیق‌تری بر روی برنامه‌ها داشته باشند. بنابراین توصیه میشود تا در صورت امکان کارها و مسئولیت‌های کودکان را مطابق با ظرفیت و توان آنها تنظیم کنید. در غیر این صورت وارد کردن فشار بیش از حد میتواند آثار و نتایجی همچون استرس را به همراه داشته باشد. در ادامه توصیه میشود تا زمان آزاد و تفریحی را برای فرزندان درنظر بگیرید تا به استراحت یا بازی بپردازند و پس از آن مجددا به سراغ کارهایشان بروند.
۵. ویژگی‌های موفقیت را شرح بدهید
گاها کودکان به دلیل عدم بدست آوردن نمرات بد، احساس ناراحتی و سرخوردگی میکنند. این موضوع میتواند باعث بوجود آمدن استرس در طول دوره تحصیل شود. بنابراین در این بین، والدین میتوانند با بیان معنا و مفهوم موفقیت به کودکان نشان دهند که چه ارزش‌هایی در مدرسه مورد نظر است و هدف اصلی از تحصیل چیست. کودکان لازم است بدانند که شما به عنوان یک والد یا معلم برای ویژگی و مولفه‌هایی همچون صداقت، شوق به یادگیری، بخشندگی و جستجوگری نیز ارزش قائل هستید.
همچنین در رابطه با نمره دانش آموزان، بخصوص در مقاطع ابتدایی لازم است به آنها بگویید که نمره یک امتحان مشخص کننده توانایی‌های آنان نیست؛ بلکه یادگیری در طول ترم و قدرت تجزیه و تحلیل از اهمیت بالاتری برخوردار است.
۶. خودتان عامل استرس نباشید
برخی اوقات عامل خارجی همچون پدر و مادر یا معلمان عامل بروز اضطراب کودکان در مدرسه هستند. به طور مثال زمانی که فرزند شما به خانه برمیگردد، به جای پرسیدن “در امتحان چه نمره‌ای گرفتی؟” میتوانید سوال کنید که “روزت چطور بود؟” یا “امروز چه چیزهایی یاد گرفتی؟”
۷. از یک روانشناس یا مشاور کمک بگیرید
درصورتی که موفق به کنترل و درمان استرس کودکان در مدرسه نبودید، بهتر است از کمک یک روانشناس یا مشاور استفاده کنید. در این موقعیت افراد متخصص با ریشه‌یابی دقیق مشکلات فعالیت اثر بخش‌تری خواهند داشت و میتوانند مسئله را به صورت پایه‌ای حل کنند.
علائم اضطراب کودکان در مدرسه
شناخت علائم اضطراب میتواند به درمان نیز کمک کند. زیرا اولین قدم برای پیدا کردن راه حل کسب آگاهی درباره مشکلات است.در ادامه به برخی از ویژگی‌های اضطراب کودکان در مدرسه اشاره خواهیم کرد.
- عدم امکان تمرکز برای یادگیری درس یا فعالیت‌های منزل
- وابستگی بیش از حد معمول به والدین
- داشتن احساس دلشوره یا دلپیچیده در هنگام مواجه با مسئله استرس زا
- بوجود آمدن افکار منفی یا نگران کننده
- ایجاد تغییراتی در الگوی تغذیه و خواب، افزایش یا کاهش افراطی خواب و خوراک
- احساس بی قراری و نا آرامی
- خشمگین شدن‌های ناگهانی
- به یکباره و بی دلیل گریه کردن
- نشانه‌های جسمی مثل جوییدن ناخن‌ها، کندن پوست لب و…
انواع استرس در اضطراب در کودکان
امروزه روانشناسان استرس را در چند دسته طبقه بندی کرده‌اند که لازم است برای بررسی‌های دقیق‌تر نوع آن شناسایی شود. به طور کلی انواع مختلفی از استرس برای کودکان و نوجوانان وجود دارد که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت.
استرس مثبت (Positive Stress)
همانطور که در بخش‌های بالایی نیز اشاره کردیم، استرس همیشه تاثیر منفی ندارد. استرس مثبت نوعی احساس کوتاه مدت است که کودکان و نوجوانان در مواجه با چالش‌ها با آن رو به رو میشوند. این احساس باعث بوجود آمدن آمادگی و تمرکز برای تحقق اهداف میشود و به نوعی مشوق برای امتحان چیزهای جدید است.
استرس مثبت گاهی قبل از اتفاقی مهم و جدید همچون مسابقه یا آزمون رخ میدهد، که پس از رو به رویی با آن چالش تمام میشود.
استرس رویداد زندگی (Life Event Stress)
یکی از زیر مجموعه‌های اضطراب کودکان در مدرسه میتواند شامل این نوع باشد. بسیاری از کودکان و نوجوانان در برهه‌ای از زندگی با دشواری و ناملایمت‌ها مواجه میشوند. به طور مثال مریضی، جدا شدن والدین، مشکلات مالی یا مرگ عزیزان و بسیاری عوامل دیگر آنها را دچار مضطراب میکند. در این هنگام ممکن است فرد برای چند روز یا چند هفته احساس استرس داشته باشد.
استرس مزمن (Chronic Stress)
زمانی که اتفاقات زندگی عامل استرسی شوند که بیش از چند هفته طول بکشد، به آن استرس مزمن گفته میشود. این نوع از استرس برای کودکان و نوجوانان بسیار دشوار است زیرا ممکن است استراحت یا حمایت لازم برای مقابله با آن را نداشته باشند. درگیری طولانی مدت و جدی با این مسئله بر سلامت جسمی و روانی تاثیرات مخربی دارد. بنابراین لازم است که حتما از کمک روانشناس استفاده کنید.
استرس ترماتیک (Traumatic Stress)
استرس تروماتیک معمولا به صورت ناگهانی رخ میدهد. به طور مثال حوادث ناگهانی مثل تصادفات، جراحات جدی و خشونت این استرس را تحریک میکند. زمانی که والدین یا معلمین متوجه این نوع از اضطراب کودکان در مدرسه میشوند میتوانند برای حمایت وارد عمل شوند. بدرفتاری یا آزار و اذیت در یک محیط میتواند افراد را دچار فشار روانی کند و در این شرایط وجود یک حامی تاثیر بسیاری در حل این مشکل دارد.
کلام آخر
در این محتوا سعی کردیم تا با بررسی انواع اضطراب کودکان در مدرسه، به توضیحات کاربردی در این زمینه بپردازیم. و همچنین ۷ روش مناسب درمان استرس کودکان در مدرسه را شرح دهیم. به خاطر داشته باشید که سن کودکان و نوجوانان بسیار حساس است و هر اتفاق و فشاری میتواند در سلامت روان آنها در طول زندگی تاثیرگذار باشد به همین جهت صحبت کردن با آنها و از بین بردن عوامل استرس‌زا بسیار حائز اهمیت هستند.
لطفا نظرات و تجربیاتتان را درباره کنترل و درمان استرس کودکان در مدرسه با ما به اشتراک بگذارید. پیشنهاد میکنم از بخش تجهیزات پزشکی و کنترل دیابت سایت ما بازدید نمایید و سایر محتواها را از بخش مقالات و تازه‌های پزشکی پیگیری نمایید.
منابع
https://kidshealth.org/en/parents/stress.html
https://www.oxfordlearning.com/how-to-relieve-school-stress/
https://drugfree.org/article/school-stress-10-ways-parents-can-help-kids-manage-stress/
