علائم سرطان خون بسیار مشابه با سایر بیماری‌هاست. گاهی بصورت تدریجی است در حدی که فرد خودش متوجه تدریجی بودن این موضوع نمیشود ولی درمان سرطان خون تا حدود زیادی زمان بر است و باید درمان سرطان خون به موقع آغاز شود در غیر اینصورت موثر واقع نخواهد شد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه‌ی علائم سرطان خون و درمان سرطان خون با تیم تولید محتوای انجمن توسعه سلامت مهر پارسی همراه باشید..
سرطان خون چیست؟
سرطان خون یا لوسمی یا لوکمیا نوعی از سرطان است که انواع مختلف و درجه‌های مختلفی دارند. عمدتا سرطان خون به دلیل زیاد شدن ناگهانی گلبول‌های سفید در بدن ایجاد میشود. درست است که گبول‌های سفید در بدن نقش حفاظتی دارند؛ ولی بطور کلی اگر تعداد این گلبول‌ها بیش از حد باشد میتواند بر جمعیت گلبول قرمز و پلات‌های خون تاثیر گذاری داشتته باشند و آنها را از بین ببرند در نتیجه گلبول‌های سفید بر عملکرد اصلی خود پابند نیستند و بر خلاف آن عمل میکنند.
برای بررسی سرطان خون ابتدا باید با اجزای خون آشنا باشید که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت:
پلاسما
بخشی از خون که به حالت مایع است که حاوی پروتئین، مواد مغذی است که در تنظیم دمای بدن و تعادل مایعات در بدن نقش مهمی دارد.
گلبول قرمز
علت قرمزی خون وجود گلبول قرمز در آن است که وظیفه اصلی این گلبول‌ها، انتقال اکسیژن به ریه و دفع کربن دی اکسید از بافت بدن است.
گلبول سفید
سلول‌هایی هستند که در دومین سد دفاعی بدن قرار دارند و با عفونت‌ها و میکروب‌هایی که از سد اول دفاعی عبور کرده‌اند؛ مبارزه میکنند.
پلاکت
عمده‌ترین وظیفه‌ی پلاکت‌ها، ایجاد لخته در محل زخم و یا در رگ‌هاست. پلاکت‌ها از هدر رفت خون جلوگیری میکنند.
سرطان خون در بدن چگونه ایجاد میشود؟
قبل از بررسی علائم سرطان خون و درمان سرطان خون بهتر است با چگونگی ایجاد این بیماری در بدن آشنا شویم. هر نوع سرطان و بدخیمی در بدن ناشی از افزایش تکثیر آن سلول در بدن است. گلبول سفید یا WBCs در بدن وقتی بیش از حد تولید و تکثیر میشود؛ میتواند باعث ناهنجاری‌های خونی شود. همانطور که میدانید گلبول‌های سفید از مغز استخوان تولید میشوند اما گاهی این سلول‌های محافظتی در غدد لنفاوی، طحال و تیموس نیز انتشار پیدا میکنند.
سرطان خون چه اندام‌هایی را درگیر میکند؟
اندام‌هایی که مستقیما با خون در ارتباط هستند در این ناهنجاری‌ها ممکن است درگیر شوند. این اندامها شامل ریه، دستگاه گوارش، قلب، کلیه و در مردان بیضه‌ها هستند.
انواع سرطان خون
انواع سرطان خون به شدت بروز علائم سرطان خون بستگی دارد. برخی از انواع این بدخیمی‌ها به صورت تهاجمی و بسیار شدید و سرعت رشد و تکثیر بسیار بالایی دارد. ولی گاهی علائم سرطان خون به صورت تدریجی بروز میکند. در ادامه به انواع سرطان خون یا لوسمی اشاره خواهیم کرد.
۱. لوسمی میلوئیدی حاد
علائم سرطان خون لوسمی میلوئیدی حاد در کودکان و بزرگسالان بروز میکند و از شایع‌ترین نوع سرطان خون میباشد. لوسمی میلوئیدی حاد ( Acute Myeloid Leukemia ) یا اصطلاحا AML مربوط به سلول‌های مغز استخوان یا میلوبلاست‌ها میباشد و از روند حادی برخوردار است. در این نوع، مغز استخوان، میلوبلاست، گلبول قرمز و پلاکت‌های غیر طبیعی میسازند.
۲. لوسمی لنفوسیتی حاد
این نوع بیشتر در کودکان گزارش میشود که اصطلاحا ( ALL ) مینامند. در این نوع سرطان خون؛ در برخی استخوان‌های بدن یک بافت اسفنجی ایجاد میشود که سلول‌های خونی در این بافت ساخته میشود و این سلول‌ها نابالغ هستند و جای سلول‌های خونی بالغ را میگیرند. این نوع بیماری نیز در دسته حاد قرار میگیرند و شدت دارند.
۳. لوسمی میلوئیدی مزمن
این نوع بیشتتر در بزرگسالان است و کودکان کمی را درگیر میکند. لوسمی میلوئیدی مزمن یا chronic myelogenous leukemia که CML نیز آن را میشناسند، مثل نوع حاد میلوسیت‌ها را تحت تاثیر میگذارد ولی روند مزمن دارند. بارزترین نکته این نوع سرطان خون؛ این است که کروموزوم فیلادلفیا در متافاز سلول دیده میشود.
۴. لوسمی لنفوسیتی مزمن
این نوع سرطان خون افراد بالای ۵۵ سال را درگیر میکند و در کودکان بسیار نادر است. این نوع اصطلاحا CLL نام دارد. این نوع سرطان از لنفوسیت‌ها شروع میشود و روند تدریجی و کندی دارد.
علائم سرطان خون
طیف وسیعی از علائم سرطان خون وجود دارد که بسته به نوع و شدت سرطان میتواند بروز کند. بهتر است بدانید که اگر سلول‌های سرطانی در قسمت سیستم عصبی مرکزی متمرکز شده باشند ۶ علامت بارز بروز میکند که به شرح زیر است:
- سردرد‌های شدید و ادامه دار
- حالت تهوع
- استفراغ ناگهانی
- احساس منگی و گیجی
- نداشتن تعادل
- تشنج کردن
اما موارد دیگری هستند که عمدتا نشانه‌ی سرطان خون هستند ولی دلیل بر این نیست که سلول سرطان اعصاب را درگیر کرده باشد که به شرح زیر است:
- احساس خستگی و ضعفی که قابل توجیه نباشد
- کم شدن غیر عادی وزن و لاغری بیش از حد بدون گرفتن رژیم خاص غذایی
- تعرق شدید بخصوص تعرق در شب و یا در زمانی که در استراحت هستید.
- احساس درد در استخوان‌ها و حساس شدن بدن به ضربه و حتی تماس دست
- بزرگ شدن کبد و طحال
- التهاب در غدد لنفاوی
- ایجاد لکه قرمز بر پوست که اصلاحا پتشی نام دارد.
- خون ریزی‌های بی دلیل در ابعاد گسترده و یا خون ریزی زیر پوست که بصورت کبودی بروز میکند.
- تب کردن و لرز کردن
- ایجاد عفونت در بدن بصورت مکرر
علت سرطان خون چیست؟
بروز سرطان در بدن یک علت مشخص ندارد. برای مثال نمیتوان گفت حتما ژنتیک دخیل بوده و یا حتما بروز علائم سرطان خون یک جهش و تهاجم بوده است. بطور کلی علت بروز سرطان خون میتواند چند عامل داشته باشد که به شرح زیر است:
- تماس فرد با مواد شیمیایی و سمی بصورت طولانی مدت
- ژنتیک و وراثت
- تماس و قرارگیری فرد در معرض اشعه‌های غیر استاندارد
- استعمال دخانیات
- درگیری فرد در طولانی مدت با اختلالات خونی
- سابقه‌ی داشتن و پشت سر گذاشتن انواع دیگر سرطان
سرطان خون را چگونه تشخیص میدهند؟
سرطان خون یا لوسمی را نمیتوان با معاینات فیزیکی بطور دقیق تشخیص داد. عمدتا شک به بدخیمی‌های خون و مغز استخوان با بروز علائم سرطان خون، آن هم آن دسته علائم بارز مثل بروز کبودی، تشنج، تب و … آغاز میشود. پزشک ابتدا با انجام آزمایش خون با آیتم CBC میتواند تا حدودی شک خود را بابت ابتلا به سرطان خون به یقین تبدیل کند. بعد از اینکه آزمایش CBC اختلالاتی را نشان داد، با انجام بیوپسی مغز استخوان ( bown marrow ) و تصویربرداری؛ تشخیص قطعی را خواهد داد.
پزشک در ابتدا آزمایش خون انجام داده و تعداد گلبول قرمز، گلبول سفید، پلاکت و نوع و شکل سلول‌های خون را بررسی میکند. قدم بعدی نمونه برداری از بافت مغز استخوان و یا بافت غدد لنفاوی است که در این موارد نوع سرطان و میزان رشد سلول سرطانی قابل تشخیص است. اگر سرطان خون در ابعاد گسترده باشد؛ از طحال و کبد نیز در صورت نیاز نمونه برداری میشود.
پزشک معالج با انجام این آزمایشات نوع سرطان خون، میزان رشد و تهاجم این بیماری و اقدامات مناسب برای درمان سرطان خون را به بیمار ارائه میکند.
درمان سرطان خون
درمان سرطان خون بسته به شدت و پیشرفت بیماری در هر فردی متفاوت است. متخصص هماتولوژیست – آنکولوژیست نوع و دوز درمان را تعیین میکند. درمان سرطان خون در افرادی که بیماری روند کندی دارد؛ فوری صورت نمیگیرد ولی در افرادی که این روند سرعت دارد؛ باید فورا درمان آغاز شود. درمان این بیماری به شرح زیر است:
۱. شیمی درمانی
شیمی درمانی یک روش دارویی است. این روش میتواند با یک داروی منفرد و یا ترکیبی از چند دارو انجام شود که وابسته به شدت و روند پیشرفت بیماری، دوز این دارو‌ها و نوع و حتی تعداد دفعات و جلسات لازم در هفته تعیین میشود.
۲. پرتو درمانی
پرتو درمانی روشی رایج است که با استفاده از پرتوهایی با انرژی بالا، در راستای مهار رشد سلول‌های لوسمی تلاش میشود. استفاده از این تشعشعات بصورت متمرکز در یک قسمت از بدن و یا در کل بدن امکان پذیر است. تعداد دفعات لازم و جلسات مورد نیاز طبق رشد و پیشرفت سلول سرطانی توسط پزشک صورت میگیرد.
۳. جراحی
رایج‌ترین نوع جراحی، پیوند مغز استخوان است. یک اهدا کننده سالم ( آلوگرافت ) میتواند جان بیمار را با انجام این پیوند نجات دهد. این یک درمان بیولوژیکی است که میتواند سلول‌های سرطانی را تشخیص دهد و به آنها حمله کند و آنها را از بین ببرد.
کلام آخر
ممنون که تا انتهای مطلب با ما همراه بودید. در این مقاله به علائم سرطان خون و درمان سرطان خون پرداختیم. اگر این مطالب برای شما مفید بوده است نظراتتان را برای ما بنویسید. اگر در این زمینه اطلاعاتی دارید؛ با ما نیز به اشتراک بگذارید. اگر در این باره تجربه‌ای دارید با مجموعه ما به اشتراک بگذارید. پیشنهاد میکنم از بخش تجهیزات پزشکی و کنترل دیابت سایت ما بازدید نمایید و سایر محتواها را از بخش مقالات و تازه‌های پزشکی پیگیری نمایید.
