علائم اوتیسم را بشناسیم ! راه درمان چیست؟

علائم اوتیسم گاها در ابتدای تولد قابل درک نیست. نوزادی که مبتلا به اوتیسم است در دوران نوزادی علائم بارزی را از خون نشان نمیدهد. درمان اوتیسم امری است که امروزه متخصصان زیادی را به تحقیق وا داشته است و بیماران اوتیسم در جامعه شناخته شده نیستند چون این بیماری به هیچ عنوان در ظاهر فرد نشان داده نمیشود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه‌ی علائم اوتیسم و درمان اوتیسم با تیم تولید محتوا انجمن توسعه سلامت مهر پارسی همراه باشید.

بیماری اوتیسم یا ASD چیست؟

قبل از بررسی علائم اوتیسم بهتر است با چیستی این بیماری آشنا شویم. اوتیسم یک بیماری است که تحت عنوان یک اختلال به آن نگاه میشود. این اختلال بصورت تکاملی – عصبی است که شدت آن در هر فرد مبتلا، متغیر است. اولین و بارز‌ترین علت اوتیسم، عدم رشد کامل مغز است.

نشانه‌ی‌های اولیه‌ی این بیماری در نوزادی بروز میکند؛ این نشانه‌ها دیگر ثابت و بدون تغییر میماند و بهبود نمیابد و تا بزرگسالی پیش میرود. این بیماری، بر نوع برقراری ارتباط، رفتار فرد مبتلا و یادگیری او را تحت تاثیر قرار میدهد. علائم اوتیسم در دو سال ابتدایی تولد بروز میکند و بیشتر زمانی قابل تشخیص است که فرد شروع به صحبت کردن و راه رفتن و فعالیت میکند.

اوتیسم را یک طیف اختلال میدانند چون بروز علائم به حدی گسترده و متنوع است که نمیتوان به وضوح گفت که علائم آن عمدتا چیست. با این اوصاف این بیماری یک اختلال مادام العمر است که فقط میتوان آن را کنترل کرد اما درمان قطعی تا به امروز برای آن گزارش نشده است.

علائم اوتیسم

اگر یک تعریف کلی برای علائم اوتیسم بیان کنیم باید بگوییم که فرد مبتلا به اوتیسم در ارتباطات و روابط اجتماعی مشکل دارد. اما در ادامه مختصر به علائم اوتیسم اشاره خواهیم کرد که این علائم با توجه به شدت در هر فرد متغیر است یعنی ممکن است دیده شود ممکن است فرد آن علائم را نداشته باشد.

1. فرد مبتلا به اوتیسم نمیتواند ارتباط چشمی برقرار کند.
2. او نمیتواند احساسات خود را به اشتراک بگذارد و آنها را بیان کند.
3. علی رغم عدم توجه اطرافیان به صحبت‌هایش درباره‌ی علایق و اتفاقات مورد علاقه‌اش ادامه میدهد طوری که انگار درکی از محیط اطراف خود ندارد.
4. نمیتواند حالات چهره‌اش را با صحبتی که میکند متناسب کند.
5. نمیتواند وسایلش را با دوستانش به اشتراک بگذارد و با اطرافیانش ناسازگاری میکند.
6. نمیداند در موقعیت‌های اجتماعی مختلف باید چه رفتاری از خود نشان دهد و درکی از تفاوت شرایط و محیط‌ها از هم ندارد.
7. نمیتواند به سوالات افراد دیگر پاسخ دهد و یا از دیگران درخواست کند.
8. رفتار‌های تکرار شونده دارند برای مثال یک وسیله‌ی خاص را دائم میخواهندو یا یک خاطره را مرتب تکرار میکنند و یا در خوردن، سیر شدن را بلد نیستند اگر کنترل نشوند حتی ۱۰ بشقاب غذا را میخورند.
9. اختلال خواب دارند.

علائم قبل از دو سالگی

کودک تا ۵ سالگی لبخند اجتماعی یا رفتاری مبنی بر بروز شادی در اجتماع از خود بروز نمیدهد و این نشان از عدم برقراری ارتباط است. بعد از آن در ۶ ماهگی نمیتواند ارتباط چشمی برقررار کند، در سن ۸ ماهگی ازبازی‌های کودکانه مثل دالی بازی لذت نمیبرد. به مرور در ۹ ماهگی این کودک اصوات عادی که باید را از خود درنمیاورد و تکلم ندارد و یا تکلم نرمالی ندارد و حتی نمیتواند از کسی صدایی و یا حرکتی را تقلید کند. و در ۱۲ ماهگی هیچ درخواستی نمیکند و ارتباط غیر کلامی هم نمیتواند برقرار کند. حتی این کودک نام خود را نمیشناسد.

این کودک چون درکی از اطرافش ندارد پس برای رفع نیازش به دنبال والدینش نمیگردد و تا ۱۶ ماهگی میتواند حتی یک کلمه هم صحبت نکند. بعد از ۱۸ ماهگی این کودک با همسن و سالان خودش بازی نمیکند و تا حدود ۲۴ ماهگی نهایت دو کلمه بتواند صحبت کند. کودک در بازه‌ی زمانی یک الی دو سالگی دچار پسروی اجتماعی، ارتباطی و کلامی – گفتاری میشود.

علائم بعد از دو سالگی

بارزترین علائم در دو سالگی عدم برقراری ارتباط اجتماعی و رفتار‌های تکراری است. کودکان در این سن باید فورا تحت نظر پشتیبان قرار بگیرند و هرچه شدت علائم اوتیسم بیشتر باشد؛ باید پشتیبانی دقیق‌تر انجام شود.

بررسی انواع سطوح اوتیسم

سطح ۱

این اختلال از نوع خفیف است. این افراد ارتباط کلامی برقرار میکنند ولی تا حدودی میتوانند به این کار ادامه دهند و در شوخی کردن و درک استعاره‌ها دچار مشکل هستند. این کودکان دوست یابی میکنند ولی این ارتباط و دوست یابی در حد افراد سالم نمیتواند باشد. علائم اوتیسم در طیف ۱ به شرح زیر است:

• ارتباط چشمی میگیرند ولی محدود
• ارتباط برقرار میکنند ولی برای ادامه‌ی ارتباط دچار مشکل هستند.
• به فعالیت‌های اجتماعی علاقه‌ی کمی نشان میدهند.
• میتوانند مکالمات عادی روزمره را داشته باشند ولی گفتارشان میتواند حالت رباتیک به خود بگیرد.

سطح ۲

سطح دو اوتیسم در شدت متوسط است. با پشتیبانی درست، این کودکان میتوانند وارد سطح ۱ شوند. اختلال در مهارت‌های ارتباطی میتواند در روزمره و فعالیت این کودکان تاثیر بسزایی داشته باشد. علائم اوتیسم در طیف ۲ به شرح زیر است:

• عایق خاص و محدود دارند.
• در صورت ایجاد تغییرات در زندگی به سختی با آن سازگار میشوند.
• تاخیر در رشد کلامی به وضوح دیده میشود.

سطح ۳

این مورد شدید‌ترین نوع اوتیسم است. برای کنترل عللائم اوتیسم طیف ۳ باید یک پشتیبانی قوی وجود داشته باشد وگرنه کودک میتواند با رفتارهای غیر قابل کنترلش به خود و اطرافیانش آسیب بزند. این خودم به هیچ عنوان مهارت ارتباطی ندارد. گفتار‌ها و حرکات خاصی را بارها و بارها بدون خسته شدن تکرار میکند و با محیط اطرافش و آدم‌های جدیدی که نمیشناسد؛ ناسازگاری میکند. علائم اوتیسم طیف ۳ به شرح زیر است:

• عدم وجود مهارت ارتباطی
• ناتوانی در تغییر رفتار
• عدم رقبت برای حضوردر اجتماع
• کارهای تکرار شونده و محدود
• عدم برقراری ارتباط کلامی و استفاده از تک کلمه‌ها برای صحبت کردن

دلایلی که فرد به اوتیسم مبتلا میشود؛ چیست؟

همانطور که گفته شد اوتیسم یک نقص مادرزادی است. پس اولین و مهم‌ترین عامل ژن و ژنتیک است. البته که عوامل محیطی دخیل هستند ولی ژن ایراد دارد که این بیماری مستقیما تکامل را هدف قرار داده است. عوامل محیطی مثل سن بالای والدین و زایمان مادر در سن بالا و همچنین زایمان ناگهانی و وزن کم نوزاد حین تولد و عدم اکسیژن کافی برای نوزاد در هنگام زایمان، خود مزید بر علت است.

اما داشتن خواهر و برادر مبتلا به اوتیسم، سابقه‌ی اختلال ژنتیکی در والدین مثل سندروم داون و جهش ژن حین بارداری در گامت‌ها عمده‌ترین دلایل ژنتیکی اوتیسم هستند.

عوامل خطر آفرین در ابتلا به اوتیسم

۱. جنسیت

دانشمندان و محققان ثابت کرده‌اند که جنسیت یک عامل خطرآفرین در ابتتلا به اوتیسم است. در پسران ، بیماری اوتیسم حدود ۴ برابر بیشتر از دختران است.

۲. زایمان زودرس

اگر مادر قبل از پایان ۲۶ هفتگی زایمان کند، احتمال اختلال اوتیسم در نوزاد ۵۰ درصد افزایش میابد. تولد نوزاد در این زمان با وزن کم و یا نرسیدن اکسیژن کافی به مغز نوزاد خودش از دلایل بارز بروز اوتیسم است.

۳. ژنتیک

کسانی که سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به اوتیسم و سندروم داون و یا اسکیزوفرنی را دارند، مستعد فرزندان اوتیسمی هستند.

چگونه اوتیسم در کودکان تشخیص داده میشود؟

اطلاعیه‌های زیادی درباره‌ی تشخیص اوتیسم اعلام شده که نشان میدهد، علائم اوتیسم با هیچ گونه تست‌های بالینی مثل آزمایش خون و یا عکس برداری قابل تشخیص نیست. استاندارد‌ترین روش تشخیص این اختلال تکاملی – عصبی ، بررسی روانشناختی و سیر تکامل کودک است. تشخیص ابتدایی در ماه‌های ۱۸ در نوزادان امکان پذیر است ولی تشخیص قطعی در ۲ سالگی داده میشود. اما در ادامه یک روند کلی را در نظر میگیریم که در تشخیص به موقع علائم اوتیسم میتواند کمک کننده باشد.

بررسی فرایند رشد

این فرایند با توجه به کسب مهارت‌های نوزاد مورد بررسی قرار میگیرد. برای مثال تکلم، رراه رفتن، سطح یادگیری اون در مسائل مختلف مورد بررسی قررار میگیرد. بهترین زمان این غربالگری در ماه ۹ و ۱۸ و ۲۴ است. اگر در ۹ ماهگی تناقضی شک بر انگیز دیده شود باید سوابق خانوادگی بررسی شود و یا اگر خواهر و برادر مبتلا به اوتیسم دارد و حتی رقفه رشدی کوتاه مدتی پیدا کند، عواملی است که پزشک به اوتیسم شک میکند.

تست‌های تشخیصی

ارزیابی‌هایی برای تشخیص قطعی صورت میگیرد که در ابتدا این ارزیابی‌ها شامل تست‌های شنوایی، بینایی، حسی و تست‌های ژنتیک است. در مراحل بعد تست‌های تخصصی‌تر اوتیسم که شامل ADI-R و ADOS-G و گارس هستند؛ استفاده میشود. در کشور ما رایج‌ترین تست تشخیصی علائم اوتیسم، گارس و ADI-R است.

آیا درمان اوتیسم امکان پذیر است؟

درمان اوتیسم طیف ۱ میتواند تا حدودی صورت بگیرد. این افراد عمدتا دارای مهارت‌های خاصی هستند که در آن مهارت در رده خودشان یک نابغه محسوب میشوند. برای مثال برخی از آنها در ریاضیات، برخی در مکانیک و حتی برخی در خوانندگی مهارت دارند. بهترین راه درمان تقویت نبوغ این افراد است به این معنا که اگر کودک در ریاضیات مهارت دارد؛ به تقویت این مهارت پرداخته شود تا علائم اوتیسم پشت این نبوغ پنهان شود و این مهارت در ارتباطش تاثیر بگذارد. این کار با رفتار درمانی و بازی درمانی که در دسته رویکرد‌های آموزشی – درمانی است قابل انجام است.

درمان اوتیسم طیف ۲ با حمایت کودک صورت میگیرد. درمان قطعی نیست ولی کنترل آن قطعی است. یک روش درمان تاثیر گذار استفاده از درمان یکپارچگی حسی است. این درمان حس این افراد را تحریک میکند برای مثال استفاده از نور چشمک زن، استفاده از صدای بلند آواز باعث میشود تا بعد از مدتی کودک این احساسات را بشناسد و به آنها واکنش درست نشان دهد. برای این دسته بازی درمانی و موسیقی درمانی کاربردی است.

درمان اوتیسم طیف ۳ باید بسیار پیوسته و فشرده انجام شود. تنها یک پشتیبانی دقیق میتواند این کودک را سرانجام به کنترل بیماری برساند. چون این کودکان اختلال شدید تکلم دارند به مرور دچار افسردگی میشوند که یک پشتیبان ماهر باید مانع این مورد شود.

کلام آخر

ممنون که تا انتهای مطلب با ما همراه بودید. در این مقاله به علائم اوتیسم و روش‌های درمان اوتیسم پرداختیم. اگر در این زمینه اطلاعاتی دارید با ما به اشتراک بگذارید. اگر این مطلب برایتان مفید بوده است نظراتتان را با ما به اشتراک بگذارید و اگر در این باره تجربه‌ای دارید برای ما بنویسید. پیشنهاد میکنم از بخش تجهیزات پزشکی و کنترل دیابت سایت ما بازدید نمایید و سایر محتواها را از بخش مقالات و تازه‌های پزشکی پیگیری نمایید.