علائم زخم معده میتواند بصورت تدریجی بروز کند و گاها دیده شده که افراد با شکایت ناگهانی از درد معده به پزشکان معالج مراجعه کرده باشند. درمان زخم معده به راحتی میسر نیست و اگر درمان زخم معده به موقع آغاز نشود؛ و یا حتی در روند درمان کوتاهی صورت بگیرد؛ فرد ممکن است دچار بدخیمی‌های معده شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه‌ی درمان زخم معده و علائم زخم معده با تیم تولید محتوای انجمن توسعه سلامت مهرپارسی همراه باشید.
زخم معده چیست؟
قبل از بررسی علائم زخم معده و درمان زخم معده، بهتر است با چیستی این بیماری آشنا شویم. زخم‌های گوارشی در دسته زخم‌های باز هستند. زخم معده از رایج‌ترین نوع زخم گوارشی است. این ناهنجاری در سطح داخلی معده، و گاها در بخش ابتدایی روده باریک یا همان اثنی‌اعشر دیده میشود.
این بیماری در خورد و خوراک بیماران اختلال ایجاد میکند و با بروز دردهای شدید، میتواند فعالیت روزمره را برای مریض سخت کند. البته معده درد میتواند نشان از خیلی بیماری‌ها باشد ولی دردی که ممتد است و با سوزش همراه میشود عمدتا زخم معده تلقی شده و پزشک با سونوگرافی و اسکن به این بیماری پی میبرد و درمان را با پرهیز غذایی آغاز میکنند.
زخم معده یک آسیب جدی به مخاط معده است که گاهی این آسیب در ابتدای روده‌ی کوچک نیز میتواند ایجاد شود و زخم معده تلقی شود. همانطور که میدانید معده عضوی از بدن است که برای هضم غذا و مبارزه با میکروب‌های وارد شده به دستگاه گوارش، اسید قوی ترشح میکند. اگر خود معده عملکردش را از دست بدهد، و یا دچار اختلال شود، اسید معده‌ی ترشح شده؛ میتواند به بافت معده و ابتدای روده آسیب برساند.
عوامل ایجاد زخم معده چیست؟
بروز علائم زخم معده، قطعا یکسری عوامل ایجاد کننده دارد که با کشف علت ایجاد بیماری، کنترل آن راحت‌تر خواهد بود. یکی از شایع‌ترین عوامل زخم معده، باکتری رایج معده یا همان هلیکوباکتر پیلوری ( H.pylori) است. این میکروب در معده بطور معمول وجود دارد و به عملکرد هضم و جذب کمک میکند. ولی افزایش تعداد آن و یا کاهش آن میتواند عملکرد اندام را مختل کند و اسید معده به بافت چین چین معده آسیب برساند.
یکی دیگر از عوامل ایجاد زخم معده مصرف داروهای غیر استروئیدی است. این داروها شامل آسپرین، ناپروکسن و از این قبیل داروها هستند.
سندروم زولینگر-الیسون هم یکی دیگر از عوامل ایجاد زخم معده است که به ندرت پیش می‌آید. این ناهنجاری باعث افزایش تولید اسید در معده میشود که نتیجتا، بافت روده و معده آسیب میبیند.
بررسی علائم زخم معده
این علائم در طیف‌های مختلفی قابل لمس است. به این منظور که این علائم بسته به مرحله‌ی بیماری از خفیف تا شدید بروز میکند. قاعدتا اولین علامت این بیماری احساس سوزش و درد است. این درد در وسط شکم، بین ناف و قفسه سینه حس میشود. این درد در زمانی که فرد گرسنه است و معده خالی است، بیشتر حس میشود. مدت زمانی که فرد درد را حس میکند از چند دقیقه تا چند ساعت، متغیر است.
از طرفی علاوه بر درد، کاهش وزن در اثر ناتوانی در خوردن، حالت تهوع و استفراغ، نفخ و ورم شکم، افزایش رفلاکس معده و باد گلو ( آروغ زدن)، کاهش علائم در اثر مصرف داروهای آنتی اسید از علائم زخم معده است.
در موارد حاد این علائم بصورت عدم تمایل به غذا خوردن، کم خونی، تنگی نفس، رنگ پریدگی، مدفوع تیره و استفراغ خون آلود و قهوه‌ای رنگ بروز میکند.
چه زمانی فرد باید به پزشک معالج جهت درمان زخم معده مراجعه کند؟
در صورت مشاهده‌ی کوچکترین علائم زخم معده که در متن ذکر شد، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید چون اگر این بیماری وارد مرحله‌ی حاد شود، امکان خون ریزی زخم‌های ایجاد شده در معده وجود دارد و مشکلات زیادی را ایجاد میکند. اگر زخم‌های خون ریزی کنند برای زندگی فرد تهدید محسوب میشود.
نحوه‌ی تشخیص زخم معده
انواع تست‌ها برای تشخیص و شروع درمان زخم معده وجود دارد. پزشک در ابتدا سوابق بیمار را بررسی میکند و نوع داروهایی که فرد مصرف میکند را مورد مطالعه قرار میدهد. اگر مشکل از داروها بود، دارویی که عامل این بیماری است را حذف و جایگزین میکند.
برای بررسی هیکوباکتر پیلوری در معده، از فرد نمونه تنفسی میگیرند و اگر در نمونه، مقدار زیادی کربن دی اکسید مشاهده شد؛ یعنی فرد به عفونت هلیکوباکتری مبتلاست. روش‌های دیگر تشخیص آزمایش خون و تست اسکول مدفوع است. روش‌هایی که در ادامه به آن اشاره میکنیم نیز میتواند برای تشخیص عفونت هلیکوباکتر پیلوری استفاده کرد:
۱. خوردن باریم
باریم ماده‌ای سفید رنگ و غلیظ است که فرد با نوشیدن آن برای بررسی با اشعه ایکس آماده میشود. این ماده، دستگاه گوارش فوقانی را میپوشاند و با اشعه ایکس میتواند وجود H.pylori را بررسی کرد.
۲. آندوسکوپی
با یک لوله نازک، از طریق دهان، به معده راه پیدا میکنند و در مانیتور مورد بررسی قرار میدهند. در صورت نیاز با استفاده از این دستگاه، از معده و ابتدای روده کوچک، نمونه برداری نیز انجام میدهند. بیوپسی آندوسکوپی به آزمایشگاه فرستاده میشود تا مورد بررسی قرار بگیرد.
درمان زخم معده چگونه انجام میشود؟
درمان زخم معده وابسته به آن است که فرد بیمار در چه مرحله‌ای قرار دارد. اگر این بیماری در مراحل ابتدایی با علائم محدود‌تری مورد درمان قرار بگیرد؛ سریع‌تر جواب میدهد. ولی اگر این زخم وارد مراحل حاد شود و زخم خون‌ریزی کند ممکن است حتی کار فرد به جراحی نیز بکشد.
جراحی برای موارد حاد مثل خون‌ریزی زخم، پارگی بافت معده، ورود مواد غذایی به روده کوچک و … انجام میشود. این جراحی ممکن است منجر به برداشت بافتی از معده، قطع عصب جهت کاهش تولید اسید معده و مسدود کردن محل خون‌ریزی شود.
اگر زخم معده به دلیل هلیکوباکتر پیلوری ایجاد شود، فرد باید تحت درمان آنتی بیوتیکی و مهار کننده‌های پمپ پروتون قرار گیرند. ( پمپ پروتون سلولهای تولید کننده اسید معده را مسدود میکند. )
اگر فرد به داروهای مصرفی حساسیت نشان دهد برای مثال عوارضی مثل حالت تهوع، سردرد، احساس درد شکم را تجربه کند، باید از مصرف داروها اجتناب کند و فورا تغییر داروها راپیش بگیرد.
روش‌های پیشگیری از ابتلا به زخم معده
یکی از عوامل ایجاد کننده‌ی این بیماری، رژیم غذایی نادرست است و همچنین، یکی از روش‌های درمان زخم معده اصلاح رژیم غذایی است. رژیم غذایی حاوی میوه و سبزیجات و فیبر یکی از مفید‌ترین نوع رژیم است که هم در پیشگیری و هم در درمان زخم معده اثر دارد.
مصرف انواع کلم ( بروکلی، تربچه، گل کلم )، انواع سبزیجات (اسفناج، کاهو)، پروبیوتیک ( شیر و ماست )، سیب، میوه‌های ترش ( زغال اخته، توت سیاه، توت فرنگی ) و روغن زیتون برای کسانی که به زخم معده مبتلا هستند پیشنهاد میشود. همچنین اگر میخواهید از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنید؛ این مواد غذایی را بیشتر مصرف کنید.
رایج‌ترین درمان زخم معده از قدیم که به عنوان روش‌های خانگی استفاده میشد، مصرف عسل است. عسل خاصیت ترمیم کنندگی و آنتی اکسیدانی دارد و میتواند مرهم موثری بر زخم‌های ایجاد شده در بافت معده باشد. استفاده خالی از عسل و حتی مصرف آن در وعده صبحانه و استفاده از آن در دمنوش‌ها و شیر گرم، میتواند در درمان موثر باشد.
شیرین بیان نیز از داروهای قدیمی برای تسکین درد معده است. این گیاه میتواند التهابات معده را رفع کند و دستگاه گوارش را پاکسازی کند.
سیر نیز میتواند در معده از تکثیر بیش از اندازه‌ی هلیکوباکتر پیلوری در معده جلوگیری کند در نتیجه آسیب به بافت معده به حداقل خود میرسد.
در درمان شیمیایی مصرف امپرازول، پنتوپرازول، تتراسایکیلین، میترونیدازول و … رایج است ولی این داروها درمان قطعی نیستند و باید رژیم غذایی به شدت رعایت شود.
موارد منع مصرف افراد مبتلا به زخم معده
- مصرف مرکبات اسیدی مثل گوجه فرنگی
- شکلات
- نوشیدنی‌های گازدار و کافئین دار
- غذاهای تند و فراوری شده با فلفل قرمز
- غذاهای شور
- غذاهای سرخ کردنی و روغنی
- نوشیدنی‌های الکلی
کلام آخر
ممنون که تا انتهای مطلب با ما همراه بودید. در این مقاله به علائم زخم معده و درمان زخم معده اشاره کرده‌ایم. اگر این مطلب برایتان مفید بوده است؛ نظراتتان را برای ما به اشتراک بگذارید. اگر در این زمینه اطلاعاتی دارید و یا تجربه‌ای دارید، برای ما بنویسید. پیشنهاد میکنم از بخش تجهیزات پزشکی و کنترل دیابت سایت ما بازدید نمایید و سایر محتواها را از بخش مقالات و تازه‌های پزشکی پیگیری نمایید.
